مستند سازی شبكه ( بخش دوم )
همانگونه كه در بخش اول اشاره گرديد ، مستندسازی يكی از ضروريات مهم در  تمامی عرصه های حيات بشری است چراكه با اين كار شما فرصت استفاده از تجارب مثبت خود را با بهای كمتر و در زمانی اندك در اختيار ديگران قرار می دهيد . شبكه های كامپيوتری‌ ، مسئوليت ارائه زيرساخت اطلاعاتی در هر سازمان مدرن را برعهده دارند و توجه به مستندسازی آنان بسيار حائز اهميت است . مستندسازی شبكه های كامپيوتری، تلاشی ارزشمند در جهت استفاده و نگهداری  بهينه از منابع موجود و برخورد ساختيافته با مشكلات ناخواسته است .
در بخش اول به منظور مستند سازی شبكه های كامپيوتری به چهار مرحله اساسی اشاره گرديد . در ادامه با عملياتی كه می بايست در هر مرحله انجام داد، بيشتر آشنا می شويم .

مرحله اول : رسم نمودارها ( Network Layout , Physical Network , Logical Network )
در اين مرحله می‌ بايست دياگرام های متعددی را به منظور مستندسازی وضعيت استقرار عناصر متفاوت شبكه ای ايجاد نمود :

نمودار لی اوت شبكه : در اين نوع دياگرام ها با استفاده از نقشه ساختمان و يا ساختمان های موجود ، لی اوت شبكه با تاكيد بر سيستم كابل كشی آماده می گردد . در دياگرام های فوق مواردی همچون مسير كابل ها ، انشعابات و محل فيزيكی دستگاه های شبكه ای مهمی نظير هاب و يا سوئيچ مشخص می گردد .

نمودار فيزيكی : به منظور برخورد سريع با مشكلاتی كه ممكن در يك شبكه ايجاد گردد ، می بايست شناخت مناسبی نسبت به لی اوت جامع فيزيكی و اتصالات مربوطه وجود داشته باشد . در واقع اين نوع دياگرام ها  نحوه اتصال اجزاء متفاوت شبكه را از لحاظ فيزيكی نشان می دهند .
در نمودارهای فوق ، می بايست ليست كامل دستگاه های شبكه ای و endpoint نشان داده شوند . به هر نوع دستگاهی كه از آن به منظور ارسال داده از يك نقطه به نقطه ديگر استفاده می‌ شود ، دستگاه شبكه ای ‌اطلاق می گردد. روتر ،‌سوئيچ ، هاب و فايروال نمونه هائی در اين زمينه می باشند . به دستگاه هائی نظير ايستگاه ها ، سرويس دهندگان و چاپگرها ، دستگاه های endpoint  گفته می شود .

از كجا می بايست شروع كرد ؟
برای شروع می بايست در ابتدا از دستگاه ها و يا نقاطی‌ شروع نمود كه شبكه را به دنيای خارج متصل می نمايد . در اين رابطه لازم است نحوه اتصال هر يك از دستگاه های شبكه ای و يا endpoint مشخص گردد مثلا" :

• دنبال كردن كابل ورودی  از شركت های مخابراتی و داده به CSU/DSU 

• دنبال كردن كابل ‍CSU/DSU به روتر

• دنبال كردن كابل ورودی به روتر و نحوه ارتباط آْن با هاب و يا سوئيچ

• و ...

پس از شناسائی هر دستگاه ، می بايست آنان را بر اساس يك فرآيند خاص نامگذاری و از برچسب های مخصوص اين كار بر اساس ضوابط زير استفاده نمود :

• ايجاد يك مدل مشخص برای نامگذاری هر برچسب ( label )

• عدم نامگذاری  label بر اساس نام خانوادگی اشخاص

• استفاده از برچسب در  دو سر كابل 

• برچسب ها را با خط خوانا نوشته تا امكان خواندن  آنان به سادگی وجود داشته باشد .

ابزارهای لازم برای‌ رسم نمودارها
مستندات يك شبكه می تواند با بهره گيری از حداقل امكانات و يا استفاده از امكانات خاصی ايجاد گردد . مثلا" در برخی موارد و با توجه به فرضيات و شرايط موجود می‌ توان نمودارها را به صورت دستی ايجاد و در مواردی ديگر از نرم افزارهای مختص اين نوع عمليات نظير visio استفاده نمود . بدبهی است استفاده از نرم افزارهای خاص ،‌باعث تسهيل در فرآيند توليد و بهنگام سازی نمودارها خواهد شد ولی ممكن است مسائل خاصی را نيز به دنبال داشته باشند . پيچيدگی ، قيمت بالا ، آشنائی با نحوه استفاده از پتانسيل های موجود از جمله مسائل جانبی در ارتباط با بكارگيری نرم افزارهای مختص رسم نمودارهای شبكه ای است . 

نمونه هائی از نمودارهای فيزيكی شبكه
مهم نيست كه از چه ابزاری برای ‌رسم دياگرام ها استفاده می گردد ،‌ مهم انجام اين كار است .
شكل زير ، يك دياگرام فيزيكی را كه با استفاده از يك ابزار ساده ايجاد شده است را نشان می‌دهد .

شكل زير، يك نمونه ديگر از دياگرام های فيزيكی را كه با استفاده از نرم افزارهای مختص اين كار ايجاد شده است را نشان می دهد .

نمودار منطقی شبكه : اين نوع دياگرام ها با اطلاعات لايه های بالاتر نظير پروتكل ها و برنامه ها سروكار دارند . دياگرام های منطقی ، جزئيات اطلاعات مربوط به نحوه عبور ترافيك از يك دستگاه به دستگاه ديگر را نظير روتينگ نمايش می دهند . در شكل زير يك نمونه دياگرام منطقی نشان داده شده است .

مرحله دوم : جمع آوری اطلاعات دستگاه ها ( سخت افزارها و اطلاعات پيكربندی )
در اين مرحله اطلاعات ( سخت افزاری و پيكربندی ) هر يك از دستگاه های موجود جمع آوری و ثبت می گردد . بدين منظور می توان از نرم افزارهای متعددی استفاده نمود . در اين مرحله ، اطلاعات زير می بايست جمع آوری و مستند گردد .

الف ) اطلاعات سخت افزارهای : اطلاعات زير را می بايست برای هر يك از دستگاه های شبكه ای ، ايستگاه ها ،‌سرويس دهندگان و چاپگرها مستند نمود .

• نوع و مدل سخت افزار

• شماره سريال 

• تعداد پورت ها 

• نوع و مدل كارت شبكه

• آدرس MAC

• نوع اتصالات ( مثلا" RJ45 )

ب ) اطلاعات پيكربندی :‌  مستندات اطلاعات پيكربندی بسيار مهم تر از اطلاعات سخت افزار است . سخت افزارها را می توان ، در صورت بروز يك مشكل خاص ، در نهايت تعويض نمود ولی از دست دادن اطلاعات مربوط به يك پيكربندی استاندارد و يا سفارشی يك سيستم ممكن شرايط استفاده و ادامه فعاليت را از آن سلب نمايد . بدين منظور لازم است فرآيند مستند سازی اطلاعات پيكربندی هر دستگاه با لحاظ نمودن موارد زير دنبال گردد :

• چاپ نسخه هائی از فايل های پيكربندی

• نگهداری نسخه هائی از فايل های پيكربندی ‌ بر روی ساير رسانه های ذخيره سازی و  يا يك سرويس دهنده ديگر

• مستند سازی پيكربندی برخی از نرم افزارهای خاص و حياتی

در اين مرحله، می بايست اطلاعات مربوط به پروتكل هائی نظير  TCP/IP و سرويس دهندگانی نظير DNS و DHCP نيز مستند گردد .